رخنه در انسان
تامل در رابطه‌ی ناپیدای انسان و معماری در جهت تشخیص معیاری برای ادراک و ارزیابی حرکت رشد انسان ضرورت دارد. تفسیر این رابطه می‌تواند بر اندیشه معماری اثرگذار باشد و با امر معماری عینیت یابد. در طول تاریخ معماری، معماران سعى دارند که ابعاد وجودی انسان را درک کنند و آن را در معمارى بروز دهند، چه آن زمان که شناخت انسان به موجودی صرفا بیولوژیک بدل می‌شود که حفظ آسایش انسان در اولویت است یا آن زمان که معنی انسان منحصر به کالبد فیزیکی نیست و به خاطرات و معناهای او از فضای زندگی توجه می‌شود. بنابراین نقش ابعاد وجودی انسان در تحول اندیشه و آفرینش معماری همواره پررنگ بوده است و وابسته به موجودیت انسان بوده است.
فرم‌معماری زمانی به گونه‌ی کامل و جامع با انسان رابطه برقرار می‌کند که سلسله‌مراتبی از همه‌ی نیازهای فیزیکی، روانی، روحی و معنای انسان در آن برآورده شود و میان معماری و انسان رابطهای وجودی برقرار شود. از این رو معماری آینه‌ی تمام‌نمای وجود انسان می‌شود. اما بیم آن می‌رود که رابطه انسان و فرم‌معماری در راستای خدمت به مناسبات اقتصادی قرار گیرد و آنجاست که رابطه‌ی انسان-فضا به رابطهای واژگونه بدل شود. فضا توجه‌ای به انسان ندارد و از این‌رو هر فردی باید خود را در فضا جای دهد. فضا دیگر ظرف اعتلای موجودیت انسان نخواهد بود بلکه در وهله اول باید پاسخگوی نیازهای اقتصادی باشد. منافع اقتصادی، فضای مورد نیاز انسان را تعریف می‌کند تا آنجا که اگر کارکرد فیزیکی انسان به لحاظ اقتصادی توجیه نداشته باشد از منظر نفع اقتصادی حذف آن کارکرد الزام‌آور است. حتی کار به جایی می‌کشد که ابعاد فیزیکی انسان باید تغییر کند تا مصرف غیرضروری کمتر شود و موجب بهره‌وری اقتصادی شود. خلاصه اینکه نیازهای اولیه انسان هم دیگر به فضا شکل نمی‌دهد، بلکه همان مناسبات اقتصادی فضا حکم می‌کند که انسان چه کارکرد یا ساحتی را نیاز دارد. تک ساحتی‌شدن انسان به درمانده‌شدن او در مواجهه با جهان پیرامون منجر می‌شود و برای همین است که امروزه نیاز داریم مجددا موجودیت انسان را در بستر فرهنگی، اجتماعی و اخلاقی آن در معرض خوانش و فهم قرار دهیم. انسان صرفا یک کالبد، ابژه جسمانی در جهان، یا حامل آگاهی نیست، بلکه دارای ابعاد مختلفی است که بدون توجه به همه‌ی ابعاد وجودی انسان هیچ معنا و اندیشه‌ای مطلوب نیست. انسان در رابطه پیوسته با جهان و در نتیجه فضا قرار دارد و راه را برای مواجهه و تعامل با جهان باز می‌کند.
ثبت دیدگاه